گزارش ۸ مورد سل منتشر ناشی از تلقیح واکسن ب.ث.ژ در مرکز طبی کودکان تهران طی سال های ۸۰-۱۳۷۶

سابقه و هدف: سل منتشر ناشی از تلقیح واکسن ب.ث.ژ عارضه بسیار نادر و خطرناکی است که معمولا در افراد دچار نقص ایمنی رخ می دهد. هدف از این تحقیق، تعیین خصوصیات بالینی، رادیولوژیک، آزمایشگاهی؛ عوامل زمینه ساز و عوامل مربوط به پیش آگهی این بیماران جهت تشخیص هر چه سریعتر و شروع درمان مناسب می باشد. معرفی بیماران: نوع مطالعه به دلیل نادر بودن بیماری، به صورت گذشته نگر و از طریق مرور پرونده بیماران بود. در فاصله سالهای 1376 تا 1380 کلیه کودکانی که با تشخیص نهایی سل منتشر ناشی از تلقیح واکسن ب.ث.ژ ترخیص یا فوت شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. از مجموع 11 بیمار با تشخیص فوق، 8 بیمار که دارای پرونده کامل بودند انتخاب و اطلاعات مربوطه به کمک پرسشنامه استخراج گردید. یافته ها: 5 پسر و 3 دختر با محدوده سنی 5، 2 تا 32 ماه (با میانگین سنی 11 ماه) مورد بررسی قرار گرفتند. تمام بیماران دچار لنفادنیت موضعی و فیستول حاوی ترشحات چرکی در زمان مراجعه بوده و فاصله متوسط این عارضه از زمان تلقیح واکسن، حدود 10 هفته بود. همه بیماران دچار تب خفیف بوده و سایر علایم شایع بالینی شامل سرفه، تنگی نفس، ضایعات جلدی منتشر، بزرگی کبد و طحال بود. آزمون جلدی با روش توبرکولین (ppd) در تمام بیماران منفی بود. در رادیوگرافی ریه تمام بیماران، کدورت های رتیکولر به خصوص در نواحی اطراف مدیاستن قابل مشاهده بود. آسپیراسیون مغز استخوان بیش از همه در تشخیص (کشت مثبت از نظر مایکوباکتریوم یا ضایعات گرانوماتوز یا نکروز کازئوز) مفید واقع شد. تمام بیماران، در جاتی از نقص ایمنی داشتند که شایع ترین آنها لنفوینی و نقص سلول های t-helper و سپس کمبود «سلول های طبیعی کشنده» و بیماری گرانولوماتوز مزمن بود. علی رغم شروع درمان با چهار دارو برای تمام بیماران، سه بیمار حین بستری با انعقاد منتشر داخل عروقی فوت نمودند.استنتاج: وجود تب خفیف، ارگانومگالی، ضایعات جلدی منتشر و کاهش وزن در کودکانی که با لنفادنیت چرکی ناشی از واکسن ب.ث.ژ مراجعه می نمایند باید هشداری جدی جهت بستری و انجام بررسی های اینمونولوژیک و شروع سریع درمان باشد؛ مخصوصا اگر واکنش جلدی به آزمون تویرکولین، منفی گزارش گردد. در دیگر فرزندان خانواده نیز باید بررسی های لازم را قبل از تزریق واکسن انجام داد.